Branie udziału w zmowie przetargowej często brzmi kusząco. Wyeliminowanie konkurencji, uzyskanie zlecenia o wyższej cenie, łagodne nazywanie sprawy w postaci "współpracy" zamiast wprost - nieuczciwej konkurencji, powoduje, że wielu przedsiębiorców ulega i bierze udział w nielegalnych działaniach.

Zdecydowana większość przetargów publicznych to przetargi na roboty budowlane, dlatego firmy z tej branży, dla których przetargi to bardzo częste źródło zleceń, muszą być nadzwyczaj ostrożne w przypadkach różnych propozycji "współpracy". Nawet nieświadome naruszenie zasad uczciwej konkurencji jest karalne, ponieważ jak mówi stare powiedzenie - IGNORANTIA IURIS (LEGIS) NEMINEM EXCUSAT, czyli nieznajomość prawa nikogo nie usprawiedliwia.

KARY FINANSOWE
Warto uważać, ponieważ konsekwencje, jakie grożą za takie działania, to bardzo wysokie kary finansowe. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) prowadzi wiele spraw tego typu, w bardzo szybkim trybie i kary spotykają coraz więcej firm.

Kary finansowe nakłada Prezes UOKiK - na podstawie ustawy antymonopolowej (Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2007 r. Nr 50, poz. 331 ze zm.). Ich wysokość może sięgać nawet 10% przychodu rocznego przedsiębiorcy z roku poprzedzającego sprawę. Prezes UOKiK ustala karę biorąc pod uwagę stopień szkodliwości działań antykonkurencyjnych - dzieli je na te najbardziej poważne, poważne i pozostałe (wyznaczniki, którymi kieruje się Prezes UOKiK przy określaniu kar są wyjaśnione w specjalnym dokumencie UOKiK - patrz załącznik nr 1). Udział w zmowie przetargowej jest traktowany jako bardzo poważne wykroczenie i karany jest najwyższą kwotą.

Prezes UOKiK posiada również możliwość zwiększenia i zmniejszenia kary w zależności od okoliczności dodatkowych.

DLA KOGO WIĘCEJ?
Na przykład zwiększenie kary może wystąpić w sytuacji, gdy nieuczciwe działania dotyczyły szczególnie chronionych przez państwo sektorów - na przykład służb zdrowia, czy ważnych z innych względów branż gospodarki. Zwiększenia kary mogą się również spodziewać przedsiębiorcy, którzy nieuczciwie działali przez długi okres czasu (ponad rok) oraz tacy, którzy prowadzili działania, które dotknęły bezpośrednio konsumentów. Oczywistą sprawą są zwiększone kary dla liderów nieuczciwej współpracy oraz dla firm, które biorą udział w nielegalnych zrzeszeniach po raz kolejny.

DLA KOGO MNIEJ?
Prezes UOKiK bierze jednak pod uwagę również zmniejszanie kar w szczególnych przypadkach :

• jeśli firma była w jakikolwiek sposób zmuszana do udziału w zmowie,
• jeśli firma nie dążyła do realizacji zmowy (była bierna),
• jeśli firma wycofała się przed zrealizowaniem zmowy,
• jeśli firma nie zdążyła wprowadzić zmowy w życie,
• jeśli zasięg zmowy był zdecydowanie mniejszy w porównaniu do zasięgu działania firmy,
• jeśli przedsiębiorca zdecydował się na współpracę z UOKiK,
• jeśli przedsiębiorca z własnej woli zniwelował konsekwencje zmowy.

LENIENCY
W większości krajów europejskich, w tym w Polsce, prowadzony jest program łagodzenia kar dotyczących nieuczciwej konkurencji o nazwie Leniency. Ma on zachęcać przedsiębiorców do współpracy przy wyjaśnianiu spraw antymonopolowych. Aby skorzystać z wachlarza ochronnego, jaki daje, należy spełnić określone warunki:

1. przedsiębiorca nie był liderem nielegalnej współpracy oraz nie werbował do niej kolejnych uczestników,
2. przedsiębiorca poinformował o funkcjonowaniu zmowy, dzięki czemu możliwe jest wszczęcie postępowania,
3. przedsiębiorca uczestniczy w postępowaniu dowodowym,
4. przedsiębiorca zgłasza sprawę do urzędu i jednocześnie zrezygnuje z udziału w zmowie.

Jeśli firma spełnia wymienione wyżej warunki może złożyć wniosek o objęcie programem poprzez UOKiK (za pomocą maila, faksu, osobiście, pocztą). Szczegółowe warunki programu opisuje Rozporządzenie rady ministrów (patrz załącznik nr 2).